E-irsaliye, son yıllarda hayatımıza giren ve işletmeler için birbirinden farklı kolaylığı da beraberinde getiren elektronik belgelerden biridir. Geleneksel kâğıt faturaların yerine geçen e-belgeler hem zamandan hem de paradan tasarruf etmenin en etkili yollarından biri haline gelmektedir. Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB) tarafından belirlenen şartlara uyulması durumunda işletmelere e-irsaliye zorunluluğu getirilmiştir. Böylelikle işletmeler bu elektronik belge ile hem alıcı hem de satıcı konumunda iken işlemleri elektronik ortamda yapabilme, sorgulayabilme ve muhafaza edebilme imkânına sahip olabilmektedir.
Teknolojinin gün geçtikçe gelişmesi ile e-irsaliye gibi elektronik belgeler çok daha yaygın bir şekilde kullanılmaya devam etmektedir. Hem alıcı hem de satıcılar için birçok faydayı beraberinde getiren bu elektronik belgeler, hata payını da minimuma indirmektedir. Böylelikle işletmeler muhasebe ve hukuk açısından yaşanabilecek tüm sorunları ortadan kaldırabilmektedir. Peki, elektronik irsaliye hangi irsaliye türlerini kapsar? Gelin bu sorunun cevabını birlikte bulalım.
İrsaliye Türleri Nelerdir?
İrsaliye, oldukça geniş kapsamlı bir konudur. Bu sebeple de e-irsaliyeye geçiş aşamasında işletmelerin hangi irsaliye türlerini de elektronik olarak düzenleyebileceklerini bilmeleri son derece önemlidir. Başlıca irsaliye türleri aşağıdaki gibidir:
- Sevk İrsaliyesi: Bir malın satılması esnasında düzenlenen sevk irsaliyesi, söz konusu malın satıcıdan alıcıya sevki sırasında gönderilmektedir. Elektronik irsaliye kapsamına dahil olan belge türüdür.
- İade İrsaliyesi: Alıcının, satın almış olduğu bir malı herhangi bir sebepten dolayı iade etmek istemesi halinde düzenlenen irsaliye türüdür.
- Üretim İrsaliyesi: Bir ürünün üretimi esnasında gerekli olan hammadde veya yarı mamulün, farklı bir bölümden ya da depodan üretim alanına taşınması esnasında düzenlenmesi gereken irsaliyedir.
- Transfer İrsaliyesi: Bir şirketin farklı şubeleri veya depoları arasındaki mal sevkiyatı sırasında kullanılmaktadır.
- Zayi İrsaliyesi: Bir depo ya da bölümde meydana gelen yangın, hırsızlık ve bu gibi farklı sebeplerden kaybolması durumunda düzenlenmektedir.
- Serbest Meslek İrsaliyesi: Serbest meslek erbabı olan kişilerin, sahip oldukları meslekler ile ilgili yapmış olduğu hizmetleri belgelemek amacıyla kullanılan irsaliye türüdür.
- Dönüşüm İrsaliyesi : Üretilen bir malın, farklı bir formdaki mala dönüştürülmesi sonrasında yeni ürünün kaydedilmesi amacıyla dönüşüm irsaliyesi düzenlenmektedir.
Söz konusu olan bu irsaliye türleri, her işletme için farklılık gösterebilmektedir. Bu sebeple de düzenlenecek olan irsaliyelerin, işletme faaliyetlerine uygun olacak şekilde hazırlanması son derece önemlidir. DİA Yazılım tarafından geliştirilen birbirinden farklı elektronik belge arayüzleri ile kullanıcılar hızlı bir şekilde e-irsaliye kullanmaya başlayabilmektedir.
E-İrsaliye Kapsamı: Hangi Tür İrsaliyeler Dahil Edilmiştir?
Bir malın sevkiyatı esnasında düzenlenmesi zorunlu tutulan e-irsaliye, sevk irsaliyesinin elektronik formatıdır. Elektronik irsaliye zorunluluğu şartlarını taşıyan tüm işletmelerin bu uygulamaya geçmesi gerekmektedir. Sevk irsaliyesinin elektronik ortamda düzenlenmesi aşağıdaki faydaları beraberinde getirmektedir:
- Kâğıt israfının önlenmesi ile gerçekleştirilen tüm işlemler çevreyi korumaya yönelik olmaktadır.
- Dijital ortamda kolay ve güvenilir bir şekilde muhafaza edilebilir olan belge, aynı zamanda bu belgelere erişimi de bir o kadar hızlandırabilmektedir.
- Kâğıt olarak düzenlenen sevk irsaliyesi; dağıtım, kâğıt ve mürekkep gibi çeşitli maliyetleri beraberinde getirmektedir. Oysa belge ile tüm bu maliyetler ortadan kaldırılmaktadır.
- Elektronik irsaliye ile tüm işlemlerin elektronik ortamda hazırlanabiliyor olması, oluşabilecek tüm hataların önüne geçilmesine olanak tanımaktadır. Minimum düzeyde olan bu hatalar, operasyonel verimliliği de bir o kadar arttırabilme olanağı sağlamaktadır.
Taşıma İrsaliyesi E-İrsaliye Kapsamında Mıdır?
E-irsaliye, sevk irsaliyesi ile aynı hukuki değerlere sahip olan bir belge türüdür. Sevk irsaliyesinin sahip olduğu tüm özellikler, elektronik ortamda düzenlenen irsaliye belgesinde geçerlidir. Ancak tek farkı e-irsaliyenin elektronik ortamda hazırlanmasıdır. Bu kapsamda dikkat edilmesi gereken husus, taşıma irsaliyesinin elektronik irsaliye kapsamında olup olmadığının bilinmesidir. Taşıma irsaliyesi, e-irsaliye kapsamında değildir.
Elektronik ortamda hazırlanan İrsaliye, 2018 yılında hayatımıza giren ve o dönemde gönüllülük esasına dayanan elektronik belgeydi. Fakat 1 Ocak 2020 yılından itibaren GİB tarafından belirlenen şartların karşılanması durumunda işletmelerin bu uygulamaya geçmeleri zorunlu tutulmuştur. E-irsaliye uygulamasına geçiş yapan mükellefler, bu uygulamaya kayıtlı olan müşterilerine yalnızca sevk irsaliyelerini elektronik ortamda iletebilmektedir. Taşıma irsaliyesi bu kapsama dahil değildir. Elektronik belge uygulamasına dahil olmayan müşterilere ise GİB üzerinden sanal kullanıcı bölümünden yine e-irsaliye belgesi düzenlenecektir. Tüm bu geçiş ve uygulama kullanımı alanında DİA Yazılım kullanıcılarına birbirinden önemli kolaylıklar sunmaktadır. DİA Yazılım ile hızlı bir şekilde e-irsaliye uygulamasına geçiş yapabilen mükellefler, aynı zamanda güvenilir alt yapısı ile tüm elektronik belgelerini muhafaza edebilme imkanına da sahip olabilmektedir. Ayrıca deneyimli destek ekibi ile kullanıcılarına kesintisiz destek hizmeti de sunmaya devam etmektedir.
E-Arşiv Faturası, İrsaliye Yerine Kullanılabilir Mi?
Elektronik irsaliye, en genel ifade ile bir malın sevk hareketlerini gösteren elektronik sevk irsaliyesidir. Fakat bu noktada birçok mükellef tarafından çeşitli sorular da yönetilmektedir. E-arşiv faturanın, irsaliye yerine kullanıp kullanılamayacağı ise bu kapsamda en çok yöneltilen sorulardan biridir. Eğer söz konusu fatura ürünün teslimi sırasında kesilirse ve kâğıt formatı üzerine “İrsaliye yerine geçer” ibaresi yazılırsa, e-Arşiv faturalar irsaliye yerine geçebilmektedir. Tüm bunlar zaman açısından önemli bir meşguliyet sebebi olabilmektedir. Bu sebeple de kullanıcıların e-irsaliye sistemine geçiş yapmaları önerilmektedir. Böylelikle bir malın sevki sırasında gerekli olan tüm bilgiler bu belge üzerinde yer alabilirken hem alıcı hem de satıcı malın sevkine ait bilgilere dilediği yerden ulaşabilmektedir.
Önceki yazımıza https://www.eirsaliyezorunlulugu.com/e-irsaliye-ve-karekod-kullanimi/ linkinden ulaşabilirsiniz.
